traduir al català

esperantigi

 

RECENZOJ / RESSENYES

ESPERANTO USA nr. 1/2001 (february 2001) page 7

RECENZO EL MONATO PRI SOJLE DE LA KLARA TEMP

KATALUNA GRUPO KAJ TIEL PLU KONCERTIS EN TULUZO

"ESPERANTO AKTUELL 2/01" (la bulteno de la Germana Esperanto-Asocio)

RECLAMS (Revista Occitana de Gasconha)

ESPERANTO USA nr. 1/2001 (february 2001) page 7

Let me confess at the outset that I am a great fan of Southern European ethnic and Medieval court music, which describes the bulk of the songs presented on this album. My familiarity and fondness for these styles makes me both an informed reviewer and predisposed to enjoy deeply any successes at translating these styles into the international language. So I am thrilled to be able to report that this group of Catalan musicians has chosen its material well, translated it poetically, and performed it all artistically with a happy balance of polish and enthusiasm.

The album begins with a song in another "international language": wordless melody, here in the tradition called cantiga from Medieval Spain. A recorder trades off lead licks with a guitar and fiddle, making fine multiple statements of the tune against a bubbling rhythm in hand drums. A nice start.

The two following tunes are from the Troubadour tradition from the Occitan. Both present good evidence that poetry and lyrics from Romance languages translate well into Esperanto. Kiam najtingalo kantas and Sojle de la klara temp' both capture perfectly the flavor of Troubadour courtly love at the springtime of European early Renaissance glory. The lead singer (whose identity is not specified in the album's notes) has a nuanced voice which is quite appropriate to the style.

Next are two truly exotic songs from the Catalan Jewish tradition, which were preserved in a mixture of languages: Malfermu belulino was originally in Ladino (a Romance parallel to Germanic Yiddish), and Al fianĉ' whose refrains in Hebrew followed Catalan verses.

The musicians present a blend of foreign spices in a harmonious mixture which will appeal even to those who have never heard this rich source of gypsy tradition.

Kaj tiel plu then perform three traditional songs, two Catalan and one Occitan. They finish the album with a patriotic song from the Spanish Civil War. This last group has even more Spanish flavor than the other tunes: I find myself dreaming of paella and Freixenet as I hear them. For those who have no idea about these styles of music, let me say in general that the melodies are all sweet and memorable, the arrangements simply elegant, the rhythmic drive enchanting. I might quibble and say that the instrumentation was not "authentic" in using guitar instead of oud, and violin and cello instead of vielles; but this would be splitting hairs, for this is in fact a successful translation of antique and traditional poetry into a modern language and a parallel success in translating ancient musical aesthetic onto modern instruments.

I am quite glad that the publishers included all of the lyrics in the original languages. This is a wonderful help for linguaphiles who are interested in ancient Iberian languages.

Miko SLOPER (Berkeley, California)


RECENZO EL MONATO PRI SOJLE DE LA KLARA TEMP

Naŭ-kataluna ensemblo, Kaj Tiel Plu, prezentas naŭ kantojn flute kaj mandoline, perkute kaj violone, violonĉele kaj, evidente, voĉe. Temas pri kantoj grandparte mez-epokaj, el la tempo trobadora aŭ trubadura, ĉefe katalunaj kaj okcitanaj, sed ankaŭ po unu kastilia, sefarda kaj judkataluna, kaj eĉ unu popolkanto el la hispana interfrata milito (1936-1939). Korteza amo estas la komuna temo, kaj sendube tiu ĉi disko tre taŭgas kiel esperanta enkonduko al tia kaj tiama muziko por personoj, kiuj ĝin ne konas. Apud la kantata esperantigo, en la kajero legeblas la tekstoj en la originalaj lingvoj. Videblas, ke foje oni tradukis maltro fidele kaj tro rapide (ekzemple, "paflineo"; anstataŭ "paflinio", aŭ versfina apostrofita akuzativo).

Jorge Camacho

KATALUNA GRUPO KAJ TIEL PLU KONCERTIS EN TULUZO

Por digne festi la naskiĝtagon de D-ro L.L. Zamenhof, esperanto-Kultur-Centro de Tuluzo invitis bonegajn muzikistojn al publika prezento, la 16an de decembro 2000.

KAJ TIEL PLU, konsistanta el ok junaj muzikistoj el Barcelono, specialiĝis en la trobadora stilo. Ĝi prezentas tradiciajn kantojn el Katalunio, Okcitanio, Iberio kaj eĉ el sefarda kulturo (de la elhispaniaj judoj en diasporo)
Tiun vesperon en Tuluzo, nur 6 grupanoj povis ĉeesti, MĂłnica, Elena, Xavier, Josep- Maria, Ferriol kaj Pau.
La publiko ĉeestis multnombra, tute plenigante la salonon de la Junular-Kulturdomo, kaj varme aplaŭdis ĉiujn kantojn, ĉiam pli kortuŝajn.
Diversajn temojn havis la kantoj, korteza amo, prizonoj, konsiloj al juda novedzo, pilgrimado al Montserrat, eĉ la hispana civila milito (La Fronto de Gandesa) kaj finfine okcitanaj kantoj Los caulets kaj Se Canta.
Por prezenti la kantojn, foje por traduki, pluraj lingvoj estis uzataj, krom esperanto: okcitana kaj franca.
La muziktekniko de Kaj Tiel Plu miksas voĉon, solecan aŭ duopan, melodiajn instrumentojn: fluto, violono kaj violonĉelo -, kaj perkutilojn: tamburino, ĝembeo, kaj gitaro.
La rezulto kortuŝis la aŭskultantojn ĝis emociiĝo.

Dum la unua parto de la koncerto, itala kantisto Gianfranco MOLLE prezentis siajn kanzonojn en esperanto. 
Sin akompanante per gitaro, Gianfranco interpretis proprajn kanzonojn, pri amo, milito, vjetanama patrino, la verda ĉapulino: kiun manĝas lupo -, esperanto-movado kaj ties ridindaĵoj, kaj ĉe la fino poemo de Marjorie Boulton pri paco.

Komenciĝis la vespero per festa manĝo, el fiŝo, salatoj, tortoj kaj desertoj hejmfaritaj de tuluzaj esperantistoj, kiun frandis esperantistoj kaj simpatiantoj.
Nur la koncerto estis malferma al ĝenerala publiko, kiu tiel malkovris iom da nia lingvo, kaj povis pluinformiĝi ĉe informa tablo.

Claude FRESSONNET kaj Jeanne-Marie CASH

"ESPERANTO AKTUELL 2/01" (la bulteno de la Germana Esperanto-Asocio)

Mi devas averti vin: Ĉifoje la albumo, kiun mi recenzas, ne enhavas rokmuzikon, sed ion tute alian! Oni povus kiel unua priskibo diri, ke temas pri popolkantoj el Hispanujo. Kvankam la vortoj "folkloro" kaj "popola muziko" tradicie indikas muzikspecojn, kiujn junuloj kiel mi ne tre ŝatas kaj plej ofte trovas eĉ sufiĉe enuigaj, tiu ĉi verko vere kaptis mian atenton! 

Kiam mi aŭskultas la KD-n "Sojle de la klara temp'", en mian kapon venas bildoj de la mezepoko, kiel mi imagas ĝin laŭ filmoj kaj fantaziaj libroj; do kun tre romantikaj kaj elegantaj elementoj kaj ne, kiel mi racie imagas ĝin post la historiaj lecionoj en la lernejo. Nur unu kanto pensigas min pri io tute alia, nome pri ribelado kontraŭ diktaturoj. 

La bravaj bardoj, kiuj muzikas, nomiĝas "Kaj Tiel Plu" kaj estas okopa (!) muzikgrupo el Katalunujo. Kvalite ilia muziko estas komparebla al tiu de la plej famaj Esperanto-muzikgrupoj Persone kaj Kajto. La sono bonegas, kaj la voĉoj estas plejgrandparte tre klaraj kaj bone kompreneblaj. Ĉio ĉi ne tiom mirigas, se oni scias ke la grupo en sia origina konsisto kiel duopo fondiĝis jam en 1986 kaj dum la jaroj daŭre plukreskis. Kiun oni aŭdas do estas spertaj muzikikistoj kaj ne iuj absolute freŝaj amatoroj.

Ĝojigas ke ili trovis bonan balancon inter ritmo kaj melodio, inter baladaj kaj pli dancigaj kantoj. La repertuaro de "Kaj Tiel Plu" enhavas Okcitanajn, Katalunajn, Kastiliajn, trubadurajn, Judkatalunajn kaj Sefardajn kantojn. (La Sefardoj estis mezepokaj Judoj, loĝantaj en - aŭ venantaj el - Hispanujo aŭ Portugalujo.) Unu kanto fakte venas el tute alia tempoperiodo ol la ceteraj, nome el la Hispana civila milito, tamen ankaŭ ĝi estas popolkanto.

Entute "Sojle de la klara temp'" do montras al la aŭskultanto multajn diversajn kulturojn. Des pli mi ĝojas pri la fakto, ke oni metis ĉiam, kaj la tradukitan, kaj la originalan version de ĉiu kantoteksto en la KD-kajereton. Tre plaĉas ankaŭ la ilustraĵoj, precipe sur ambaŭ flankoj de la KD-ingo. Tiun ĉi Esperanto-albumon mi entute ege ŝatas, ne nur pro sia alta muzikarta nivelo, sed ankaŭ ĉar ĝi estas interesa por mi kiel Esperantisto, vekante atenton kaj intereson pri aliaj lingvoj kaj kulturoj.

DJ Kunar

RECLAMS (Revista Occitana de Gasconha)

Kaj Tiel Plu

Lo nom es pas gaire occitan, mas ne fan de la promocion de l’occitan. 

Un jorn, ai entendut un lingüista suïssa, Lausanne, que nos a explicat, a Bordèu, que l’esperanto èra mai parlat en Asia que en Euròpa, puèi que èra un instrument per matar lo monoteïsme lingüistic [non, me diguès pas que gaiti encara los franceses ? Que pensi tanben als angleses …] en ajudar a aprene una lenga aisida, l’esperanto, e multiplicar aital lo nombre d’envejar a saber de las coneisséncias lingüisticas, pel ben de cada ciutadan d’aqueste planeta. Car apréner lengas [1] es aisit !

Lo grope a causit de reviscolar cançons catalana e occitana, associadas a musicas medievalas ( en temps de 
guèrra aquò fa plaser e prepara a la patz ). La produccion es catalana, del Principat [ Barcelona ]. La distribucion es occitana [ Dònavila ] … Jà un produit occitanò-catalan !

E quand se parla de l’edat medieval, se parla del Reialme d’Aragon … l’entendem clarament dinc tot lo CD, 
aquel reialme perdut.

« Sojle de la klara temp’ » [ avètz legit « a l’entrada del temps clar » ] es lo primier Cd del grope. Lo grope s’es format a Montpelhier en 1998, al moment del congrès esperantista mondial.

E, dempuèi aquestes temps clars, avem perdut fòrça nosautres en Occitània ; es segurament perqué lo Cd s’acaba ambe una version en esperanto d’un cant popular de la guèrra civila ispanica : « En la fronto de 
Gandesa », avètz legit « Dins lo front de Gandesa ».

De que cal vos conselhar : crompatz lo CD aqueste !

Jacme Delmas

[1] Levat lo francés, car los franceses son complicats!